Akdeniz’in çok katmanlı tarihsel ve kültürel mirası, bu yıl “AKDENİZ! AKDENİZ! / MARE NOSTRUM!” başlığıyla yeniden yorumlanıyor. Çukurova Çağdaş (Çukurova Çağdaş Sanat, Kültür ve Eğitim Vakfı) tarafından hayata geçirilen 2. Akdeniz Bienali / Çağdaş Sanat, Tarsus, Mersin, Adana ve Hatay gibi şehirlerde, 60’tan fazla yerli ve yabancı sanatçının katılımıyla Akdeniz’i bir düşünce ve sanat alanı olarak ele alıyor. Farklı disiplinlerden sanat üretimlerinin yanı sıra düzenlenecek söyleşi ve panellerle kültürler arası diyalog zenginleştiriliyor. Bienal sürecine dair kapsamlı bir yayının da hazırlık aşamasında olduğu duyurulurken, Akdeniz bir kez daha insanlığın ortak belleği olarak sanat aracılığıyla geleceğe sesleniyor.
Heredotos’tan İbn Rüşd’e, Fernand Brudel’den David Abulafia’ye, Faruk Tabak’tan Cyprian Broodbank’e ve adını sayamadığımız, değişik çağlar ve dönemlerde yaşamış daha pek çok düşünür, bilim insanı, sanatçı, siyasetçi ve kültür kuramcısına yuva olmuş kadim bir coğrafya olan Akdeniz, bu sene Çukurova Çağdaş Sanat, Kültür ve Eğitim Vakfı tarafından düzenlenen Akdeniz Bienali / Çağdaş Sanat’ın kavramsal çerçevesine konu olmuş, böylelikle AKDENİZ! AKDENİZ!/ MARE NOSTRUM! başlığı saptanmıştır. YaniAkdeniz Bienali / Çağdaş Sanat kendi adının yankısı da olan böylesi bir tercihi, neye tanıklık ettiğinin ve sahip çıktığının farkındalığıyla kararlaştırmıştır.
Özde Akdenizli olmaya odaklanan bu başlık şiirsel göründüğü kadar sosyopolitik bir çeşitliliğe, tarihler, coğrafyalar, uygarlıklar ve kültürler arası etkileşime, kadim bir geçmişe ve geleceğe de gönderme yapmaktadır. Bu yanıyla 2. Akdeniz Bienali / Çağdaş Sanat bir tür Doğu-Batı sentezine odaklanarak, yukarıda örneklendirdiği isimler referansıyla bilim sanat ve felsefe üzerine çalışma yürüterek insanlığın gelişimine temas eden her bir bireyi saygıyla selamlamaktadır.
Antik Yunan ve Roma’dan Antik Mısır’a, Likya’dan Hitit’e, kadim Mezopotamya ve Anadolu uygarlıklarına değin pek çok kültürel uygarlığa yuva olmuş olan Akdeniz’in filozoflar ve peygamberler bölgesi olduğu; tüm İbrahimi (İbrani) dinlerin, yani Musevilik, Hristiyanlık ve Müslümanlık’ın bu bölgede doğup büyüdüğü ve buradan dünyaya yayıldığı, yine Antik Yunan Felsefesinden Doğu Felsefesine, hatta modern ve çağdaş felsefeye değin bütün düşünsel ve bilimsel gelişmelere ev sahipliği yaptığı da bilinmektedir.
Üç büyük jeolojik tektonik plaka ve bunların aralarında kalan büyük suyla karakterize olan Akdeniz’de günümüzde bazıları coğrafi ve fiziki bazıları tarihsel, bölgesel ve kültürel olmak üzere otuzdan fazla ülke (Türkiye, Suriye, Ürdün,Lübnan, İsrail, Filistin, Mısır,Libya, Cezayir, Tunus,Fas,Portekiz, İspanya, Fransa, Monako, İtalya,Slovenya, Hırvatistan, Sırbistan, Karadağ, Kuzey Makedonya, Bosna-Hersek, Arnavutluk, Yunanistan,Malta, Kıbrıs Cumhuriyeti, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, İran, Irak, Suudi Arabistan, Yemen, Umman, Pakistan, Afganistan, vd.) bulunmakta; bu ülkeler tarihsel mirasları, kültürel varlıkları, siyasi ve ticari faaliyetleriyle bölgede oldukça önemli karşılıklı bir hareketlilik yaratmaktadır.
On üç alt denizi, yedi boğazı, on beş büyük körfezi ve otuz altı adası bulunan bu Büyük Deniz bölgesi kendi fiziki, coğrafi ve tarihi görüntüsünün çok daha ötesinde bir yerde durmaktadır. Zira Akdeniz ilk insana dair öne sürülen Afrika’dan Çıkış (Out of Africa) Teorisine göre Afrika’dan Orta Doğu’ya, oradan Avrupa, Asya, Avusturalya ve Bering Boğazı üzerinden Amerika’ya göçüne kadar binlerce yıllık geçmişiyle insanlık tarihinin ana rahmi konumundadır neredeyse. Görüleceği üzere, çoğu anlatıda bölgeselmiş gibi tanımlanan ve/veya görülen Akdeniz esasta topyekûn insanlık kültürünün doğup gelişip büyüyüp çoğaldığı oldukça geniş kapsamlı bir uygarlık havzası, büyük, tarihsel ve kadim bir insanlık coğrafyasıdır. Bu sebeple Akdeniz yalnızca bir iç deniz ve kıyıların değil; yalnızca buralara bağlanan kültürel ve ticarî yolların hareketlilik ve çeşitliliğin değil, Rönesans’tan Modernizme değin birçok tarihsel ve kültürel büyük sıçrama ve kırılmaların da havzasıdır aynı zamanda.
Bu vesileyle Akdenizli ve dünyalı çağdaş sanatı “Akdeniz! Akdeniz! Mare Nostrum!” başlığıyla kuşatarak aidiyetini bölgeyle kuran ve üretimleriyle dikkat çeken altmışın üzerinde yerli ve yabancı sanatçının katılımıyla ve bu yıl bölgesel gelişmelerin ışığında esas olarak Tarsus / Mersin / Adana / Hatay vb. gibi oldukça geniş bir alanda ve farklı mekanlarda gerçekleşecek olan Akdeniz Bienali / Çağdaş Sanat, tıpkı Büyük Akdeniz gibi kapsayıcı, kucaklayıcı ve birleştirici olma düsturuyla kültürler ve uygarlıklar arası bir ölçekte, insanlığa, toplumlara, farklı farklı uygarlıklara ve kültürlere dair hiçbir şeye mesafe koymaksızın bir yandan yaşanan tarihe tanıklık ederken diğer yandan da çağımız kültür ve sanatını geleceğe aktarmak üzere bir tür gelecek tarihi yazmayı hedeflemektedir.
ÇUKUROVA ÇAĞDAŞ’ın esas olarak başta Mersin Büyükşehir Belediyesi, Tarsus Belediyesi, Hatay Belediyesi, Adana ve Seyhan Belediyeleri‘ninyanı sıra Tarsus Ticaret ve Sanayi Odası, Çukurova Holding, Koluman Holding vd. olmak üzere bölgesel bir çok paydaş ve sponsor destekleriyle 2025 yılında düzenlenen 2. AKDENİZ BİENALİ / ÇAĞDAŞ SANAT’ın bu yılki genel direktörlüğünü Çukurova Çağdaş’ın kurucuları arasında da yer alan, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Tansel Türkdoğan yapmaktadır. Ayrıca 2. Akdeniz Bienali için oluşturulan istişare kurulunda ise gene Prof. Dr. Tansel Türkdoğan, Çanakkale Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Seyhan Boztepe, İstanbul Altınbaş Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Fırat Arapoğlu ile gazeteci ve televizyoncu Ali Değermenci bulunmaktadır. 2. Akdeniz Bienalinin küratörlüğünü ise bölge direktörü ve Mersin Üniversitesi Güzel Sanatları Fakültesiöğretim üyelerinden olan Doç. Dr. Orçun Çadırcı başkanlığında Adana’dan Sanatçı Nini S. Önözden ve Mimar Asena Sözlü‘yle birlikte bir ekip yürütmektedir.
Çukurova Çağdaş ayrıca bu yılki bienal programında yine bir öncekinde olduğu gibi aynı anda düzenlenen 4. ULUSLARARASI TARSUS FESTİVALİ‘yle birlikte de çağdaş sanat, kültür vd. ortak alanlarla ilgili bir dizi söyleşi ve panel düzenliyor.
Bilindiği üzere 2023 yılında Y.A.P.A.B.İ.L.İ.R.İ.Z. başlığıyla gerçekleştirilen 1. Akdeniz Bienali / Çağdaş Sanat’ın 256 sayfalık bir bienal kataloğu Tarsus Belediyesi destekleriyle yayınlanmıştı. Çukurova Çağdaş ve Bienal Direktörlüğü, bienalin bu ikinci edisyonunda da benzer bir kataloğun yayın hazırlıklarını sürdürdüğünü duyurdu.
ÇUKUROVA ÇAĞDAŞ SANAT KÜLTÜR VE EĞİTİM VAKFI
(ÇUKUROVA ÇAĞDAŞ) BŞK.
Ekrem Kahraman
